Wyjaśnienia Państwowej Komisji Wyborczej do Sądu Najwyższego

Wyjaśnienia Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 19 września 2011 r. do Sądu Najwyższego w sprawie protestu wyborczego wniesionego przez Komitet Wyborczy Nowej Prawicy Janusza Korwin-Mikke i Janusza Korwin-Mikke.

Warszawa, dnia 19 września 2011r.

Sąd Najwyższy

Izba Pracy, Ubezpieczeń

Społecznych i Spraw Publicznych

Sygn. akt III SW 12/11

Odpowiedź na protest

wniesiony przez Komitet Wyborczy Nowej Prawicy Janusza Korwin-Mikke i Janusza Korwin-Mikke.

Państwowa Komisja Wyborcza wnosi:

            - o pozostawienie protestu bez dalszego biegu.

Uzasadnienie

I. Art. 101 Konstytucji stanowi, że wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyborów na zasadach określonych w ustawie. Ustawodawca wykonał to upoważnienie i w art. 241 § 1 Kodeksu wyborczego wyraźnie określił zasady (tryb i termin) składania protestu. Protest wyborczy z dnia 14 września 2011 r. nie spełnia zasadniczego warunku określonego w art. 101 Konstytucji i w art. 241 § 1 Kodeksu wyborczego, gdyż wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej jeszcze nie przeprowadzono i nie ogłoszono ich wyników. W chwili złożenia protestu trwa realizacja kolejnych czynności wyborczych przed głosowaniem wyznaczonym na dzień 9 października 2011. Protest jest zatem przedwczesny i niedopuszczalny. Zatem na podstawie art. 243 § 1 Kodeksu wyborczego powinien być pozostawiony bez dalszego biegu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23.09.2005 r. sygn. III SW 15/05). Z przedwczesności protestu zdają sobie sprawę sami autorzy protestu, którym w istocie chodzi o autorytatywny pogląd Sądu Najwyższego w sprawach wymienionych we wstępnej części uzasadniania niniejszego pisma procesowego.

II. Podstawą prawną do wniesienia protestu, w związku z wyborami do Sejmu, są przepisy art. 82 §1 i art. 241 Kodeksu wyborczego.

Jak wynika z przepisu art. 82 §1 protest może być wniesiony tylko przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu lub wyborowi określonej osoby i może być oparty tylko na zarzutach dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom, określonego w rozdziale XXXI Kodeksu Karnego, mającego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów lub naruszenia przepisów kodeksu dotyczących głosowania, ustalania wyników głosowania lub wyników wyborów, mających wpływ na wynik wyborów.

Zgodnie natomiast z art. 241 § 1 Kodeksu wyborczego protest wnosi się do Sądu Najwyższego w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą w Dzienniku Ustaw.

Protest Komitetu Wyborczego Nowej Prawicy Janusza Korwin-Mikke i Janusza Korwin-Mikke nie spełnia żadnego z wymienionych warunków w związku z czym jest niedopuszczalny i powinien być pozostawiony bez dalszego biegu (art. 243 §1 Kodeksu wyborczego).

Stanowisko Państwowej Komisji Wyborczej znajduje potwierdzenie w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego (m. in. w postanowieniu z dnia 23 września 2005, III SW 15/05 i w postanowieniu z dnia 7 września 2005, III SW 14/05).

Ze względu na niedopuszczalność protestu za bezprzedmiotowe dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy wypada uznać ustosunkowanie się Państwowej Komisji Wyborczej do podniesionych w treści protestu zarzutów. Niemniej jednak mając na względzie nagłośnienie tych zarzutów przez Autora skargi Państwowa Komisja Wyborcza przedstawia w skrócie swoje stanowisko także w tym zakresie.

Protestujący zarzucają, że:

I. Państwowa Komisja Wyborcza nieprawidłowo przyjmuje na podstawie art. 210 §2 Kodeksu wyborczego, iż uprawnionym do zgłoszenia list kandydatów bez poparcia podpisami wyborców jest tylko taki komitet wyborczy, który co najmniej w połowie okręgów wyborczych zarejestrował listy kandydatów z wykazami poparcia, w terminie do 40 dnia przed dniem wyborów; zdaniem protestujących, w ten sposób Państwowa Komisja Wyborcza odbiera wyborcom w połowie Polski możliwość zagłosowania na partię, która utworzyła Komitet Wyborczy Nowej Prawicy.

II. Państwowa Komisja Wyborcza, przy rozpatrywaniu odwołań od uchwał okręgowych komisji wyborczych odmawiających rejestracji list kandydatów na posłów z powodu „niewyraźnego podpisu” lub „niewyraźnego adresu” na wykazach poparcia, nie respektuje wskazówek Sądu Najwyższego zawartych w postanowieniu Sadu Najwyższego z dnia 31 sierpnia 2011r. sygn. akt III SW 10/11.

Obydwa te zarzuty są bezpodstawne.

I. 1. Termin zgłoszenia list kandydatów do okręgowych komisji wyborczych upłynął o godz. 24.00 w dniu 30 sierpnia 2011 r.

Do dnia 30 sierpnia 2011 r. listy kandydatów Komitetu poparte podpisami wyborców zostały zarejestrowane w 19 okręgach wyborczych. Ponadto Komitet zgłosił listy kandydatów poparte podpisami wyborców, które nie zostały zarejestrowane w dniu 30 sierpnia 2011 r. w następujących okręgach wyborczych:

1) do Okręgowej Komisji Wyborczej w Radomiu (okręg wyborczy nr 17) w dniu 30 sierpnia 2011 r., o godz. 23.30 – odmówiono rejestracji listy kandydatów;

2) do Okręgowej Komisji Wyborczej w Warszawie I (okręg wyborczy nr 19) w dniu 30 sierpnia 2011 r., o godz. 23.45 – odmówiono rejestracji listy kandydatów;

3) do Okręgowej Komisji Wyborczej w Gdyni (okręg wyborczy nr 26) w dniu 30 sierpnia 2011 r., o godz. 23.55 – odmówiono rejestracji listy kandydatów;

4) do Okręgowej Komisji Wyborczej w Pile (okręg wyborczy nr 38) w dniu 30 sierpnia 2011 r., o godz. 23.50 – odmówiono rejestracji listy kandydatów;

5) do Okręgowej Komisji Wyborczej w Rybniku (okręg wyborczy nr 30) w dniu 29 sierpnia 2011 r., o godz. 12.30 zgłoszono listę kandydatów i po usunięciu wady o godz. 23.15 w dniu 30 sierpnia 2011 r. zarejestrowano listę kandydatów w dniu 1 września 2011 r.

6) do Okręgowej Komisji Wyborczej w Warszawie II (okręg wyborczy nr 20) w dniu 30 sierpnia 2011 r., o godz. 13.37 zgłoszono listę kandydatów i po usunięciu wady w dniu 5 września 2011 r. zarejestrowano listę kandydatów.

Państwowa Komisja Wyborcza jednocześnie zauważa, że w dniu 30 sierpnia 2011 r., tj. w dniu w którym upłynął termin zgłaszania list i składania wniosków o wydanie zaświadczenia, zarejestrowano 19 list Komitetu Wyborczego Nowa Prawica-Janusza Korwin-Mikke, a nie w 17 jak omyłkowo wskazano w piśmie z dnia 5 września 2011 r. znak: ZPOW-540-12/11 do Pełnomocnika Wyborczego tego Komitetu i Prezesa Kongresu Nowej Prawicy.

I. 2. Zgodnie z art. 210 §2 KW, uprawnionym do zgłoszenia list kandydatów bez poparcia zgłoszenia podpisami wyborców jest komitet wyborczy, który co najmniej w połowie okręgów wyborczych zarejestrował listy kandydatów z zachowaniem wymogów określonych w art. 210 §1 Kodeksu wyborczego. Oczywistym jest, że zwrot „zarejestrował” oznacza w tym przypadku „posiada zarejestrowane” skoro rejestracji, w rozumieniu czynności wyborczej, dokonuje okręgowa komisja wyborcza a nie komitet wyborczy (art. 215 § 1 Kodeksu wyborczego).

Dowodem zarejestrowania list kandydatów popartych podpisami wyborców co najmniej w połowie okręgów wyborczych jest zaświadczenie Państwowej Komisji Wyborczej, o którym mowa w art. 210 § 3 Kodeksu wyborczego. O takim znaczeniu wymienionego zaświadczenia przesądza zawarte w art. 210 § 3 Kodeksu wyborczego sformułowanie „spełniające warunek, o którym mowa w § 2”.

Zatem, skoro zaświadczenie, o którym mowa w art. 210 § 3 Kodeksu wyborczego zaświadczać ma o spełnieniu warunku posiadania przez komitet wyborczy co najmniej w połowie okręgów wyborczych zarejestrowanych list kandydatów popartych podpisami wyborców, to oczywistym jest, że wniosek zainteresowanego komitetu wyborczego o wydanie zaświadczenia dotyczyć może tylko istniejącego już w chwili składania wniosku stanu posiadania zarejestrowanych list kandydatów, wymaganego w art. 210 § 2 Kodeksu wyborczego. Logicznym jest wszakże, że tylko wówczas, gdy określony wymóg został już spełniony, można wnosić o wydanie dokumentu, który spełnienie tego wymogu ma potwierdzać.

Przepis art. 210 § 3 Kodeksu wyborczego stanowi, że wniosek zainteresowanego komitetu wyborczego o wydanie przez Państwową Komisję Wyborczą zaświadczenia musi być złożony do 40 dnia przed dniem wyborów.

Przedstawione wyżej argumenty jednoznacznie wskazują na to, że w tym samym terminie, tj. do 40 dnia przed dniem wyborów, komitet wyborczy zainteresowany zaświadczeniem, o którym mowa w art. 210 § 3 Kodeksu wyborczego, musi posiadać co najmniej w połowie okręgów wyborczych zarejestrowane listy kandydatów z podpisami poparcia wyborców.

Protestujący prezentują pogląd, zgodnie z którym w 40 dniu przed dniem wyborów zainteresowany komitet wyborczy może legitymować się tylko zgłoszeniami w okręgowych komisjach wyborczych list kandydatów z wykazami poparcia, zaś po zarejestrowaniu tych list w czasie po upływie w/w terminu ma prawo oczekiwać wydania mu, na podstawie wniosku nadanego w tym terminie na poczcie, zaświadczenia, o którym mowa w art. 210 § 3 Kodeksu wyborczego i następnie, może zgłaszać listy kandydatów nie poparte podpisami wyborców oraz liczyć na ich zarejestrowanie.

Pogląd ten nie może się ostać ponieważ oparty jest na sprzecznym z wyraźnym brzmieniem przepisów art. 210 § 2 Kodeksu wyborczego i art. 211 § 1 Kodeksu wyborczego przyjęciu, że „zarejestrował” oznacza „zgłosił”, oraz, że termin na zgłoszenie list kandydatów ulega przedłużeniu (do kiedy?) w przypadku list kandydatów zgłoszonych do zarejestrowania na podstawie zaświadczenia, o którym mowa w art. 210 §3 Kodeksu wyborczego.

Przyjęta przez Państwową Komisję Wyborczą interpretacja przepisów art. 210 § 2 i art. 211 § 1 oraz 216 Kodeksu wyborczego, które to przepisy co do zasady powtarzają dotychczasowa regulację art. 142 i 148 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2007 r. Nr 190, poz. 1360, z późn. zm.) jest zgodna z wykładnią tych ostatnich przepisów przyjętą przez Sąd Najwyższy w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2005 r. (sygn. akt III SW 120/05), dotyczącym protestu wyborczego przeciwko ważności wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w 2005 r.

Można dodać, że Kodeks wyborczy nie przewiduje terminu, w którym okręgowa komisja wyborcza powinna dokonać rejestracji, ani nie powołuje okoliczności usprawiedliwiających nieuzyskane przez komitet wyborczy w terminie do 40 dnia przed dniem wyborów zarejestrowania list z wykazami poparcia co najmniej w połowie okręgów wyborczych.

W tej sytuacji wyłącznie w sferze dotyczącej samego komitetu wyborczego pozostaje kwestia podejmowania czynności wyborczych w takim czasie, aby możliwe było spełnienie wymogów uprawniających do uzyskania określonego statusu prawnego. Stan faktyczny, który dotyczy zgłoszeń dokonywanych przez Komitet Wyborczy Nowej Prawicy Janusza Korwin-Mikke został szczegółowo opisany w pkt I. 1 niniejszej odpowiedzi.

Na marginesie można też zauważyć, że termin, o którym mowa w art. 210 § 3 Kodeksu wyborczego oznacza termin, w którym wniosek musi trafić do Państwowej Komisji Wyborczej. Wprawdzie Kodeks Wyborczy nie wskazuje tego wyraźnie, ale oczywistym jest, że skoro zaświadczenie wydaje Państwowa Komisja Wyborcza, to o jego wydanie należy wnioskować do Państwowej Komisji Wyborczej, przy czym określenie „złożony” wyraża zrealizowaną wobec Państwowej Komisji Wyborczej czynność techniczną. Nadanie tego wniosku w dniu 30 sierpnia 2011 r. za pośrednictwem operatora pocztowego nie spełniło tego wymogu.

II. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 31 sierpnia 2011r. sygn. akt III SW 10/11 zostało wydane w sprawie dotyczącej odmowy przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu Komitetu Wyborczego Wyborów Obywatelskich List Wyborczych Nowego Ekranu, a wyrażony w nim pogląd o braku podstaw do wymagania czytelnych podpisów w wykazach poparcia dotyczył przepisów art. 204 §7 pkt. 3 Kodeksu wyborczego. Państwowa Komisja Wyborcza niezwłocznie wykonała wymienione postanowienie zgodnie z art. 205 § 2 Kodeksu wyborczego.

Postanowienie to nie dotyczyło kwestii prawidłowości wpisania danych do wykazu poparcia listy kandydatów na posłów, a więc przepisów art. 209 § 2 Kodeksu wyborczego w związku z art. 216 §1 Kodeksu wyborczego. Wobec tego, zawarte w nim wytyczne co do metody sprawdzania prawidłowości wpisywania danych osobowych do wykazu poparcia dla utworzenia komitetu wyborczego wyborców nie znajdują zastosowania przy weryfikacji wpisów w wykazach poparcia list kandydatów na posłów. Dodać trzeba, że art. 209 § 2 Kodeksu wyborczego – odmiennie niż art. 204 § 7 pkt. 3 Kodeksu wyborczego – zawiera wyraźny wymóg wpisania w sposób czytelny nazwiska, imienia i adresu zamieszkania wyborcy.

Wypada też zauważyć, że przyjęte przez Państwową Komisję Wyborczą kryteria odpowiadają ustalonej linii wykładni, która pozostaje w zgodzie z prezentowaną od wielu lat linią orzecznictwa Sądu Najwyższego dotyczącą koniecznych elementów wykazu obywateli popierających zgłoszenie (np. por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2010 r. III SW 2/10.

Identyczne wymaganie przewidziane zostało także w innych przepisach Kodeksu wyborczego. Przewidywały je także przepisy obowiązujące przed dniem wejścia w życie Kodeksu; ich stosowanie nigdy nie wywołało zastrzeżeń i było aprobowane przez Sąd Najwyższy.

Przewodniczący Państwowej Komisji Wyborcze: Stefan J. Jaworski